Devir, nesnelerin interneti devri. Queen Mary Üniversitesi'nden uzmanlarla bu kavramın ne olduğunu ve geleceğini konuştuk, uzmanlardan hizmetçi robotlarla ilgili bilgi aldık.
"Nesnelerin interneti", yani kısaca IoT, teknoloji uzmanları, gelecek bilimciler ve ürün tasarımcıları arasında dilden dile yayılan yeni tabirlerden biri. Peki ne demek bu nesnelerin interneti? Londra Queen Mary Üniversitesi'nde Bilgisayar Bilimi Profesörü ve Halk Katılımı ve Öğrenci Girişimi biriminin Başkan Yardımcısı Profesör Peter McOwan, İngiltere Bilim Festivali'nde yaptığı sunumla bu konuya sıra dışı bir bakış açısı getirdi. Yaptığı konuşmanın başlığı "Buzdolapları Saldırıya Geçiyor"du. Profesör McOwan konuşmasında, "Nesnelerin interneti hakkındaki çoğu şey aslında matematiğin konusu, özellikle de farklı cihazları birbirleriyle birleştirip aralarında iletişim kurmalarına olanak tanıdığınızda neler olacağı," sözlerini kullandı. Yani örneğin buzdolabınız, cep telefonunuz ve fırınınızla iletişim kurabildiğinde neler olacak?
Queen Mary Üniversitesi'nin, nesnelerin interneti üzerine Pekin Posta ve Telekomünikasyon Üniversitesi'yle ortak yürüttüğü bir fen bilimleri lisans programı şimdiden bulunuyor. Bu ortak eğitim programının çeşitli avantajlarından biri de iki ayrı kültürün bilimsel ve matematiksel mirasını harmanlaması. Bu başarılı program kapsamında ders veren Dr. Stefan Poslad ve Dr. Michael Chai, Pekin'e iki saat uzaklıktaki Wuxi şehrinde en büyük sensör ağlarından birinin kurulduğunu açıklıyor. Bu ağlar nesnelerin interneti söz konusu olduğunda oldukça önemli çünkü bir ortamda olan bitenin kaydını tutuyorlar. İki profesör, İngiltere'deki bir okulda okuyor ya da çalışıyorsanız ve aklınızdaki fikri bir an önce denemek istiyorsanız, "sistemi daha hızlı işler hale getirmenin [Çin'de] daha kolay olduğunu" iddia ediyor. Bunun sebeplerinden birini, "Çin'de şehirler genişliyor. Baştan yaratır gibi, her şeyi yoktan inşa ediyorlar. İngiltere'de ise halihazırda kurulu olan bütün bu altyapı, değişiklik yapmayı zorlaştırıyor." sözleriyle açıklıyorlar.
Nesnelerin İnterneti ve Yapay Zeka
Profesör McOwan’ın "Buzdolapları Saldırıya Geçiyor" başlıklı konuşması, konuyu yapay zeka alanına taşıyor ve çevredekilere duyarlı cisimler sosyal bilinç de kazandığında neler olacağını irdeliyor. Profesör McOwan'ın İngiltere Bilim Festivali'nde yaptığı bu konuşma, kendisinin yürüttüğü LIREC (Robotlarla ve İnteraktif Dostlarla Yaşam) adlı Avrupa bazlı araştırma projesinin detaylarını aktarıyordu.
Bahsedilen projede, robotların kullanımı farklı senaryolar dahilinde ele alınıyordu. Bunlardan biri satranç oyununu konu alan, Portekiz'den eğitsel bir senaryoydu. Hertfordshire Üniversitesi'nde geliştirilen Robot Evi ismindeki bir diğer senaryoda ise araştırmacılar birbirleriyle etkileşim halindeki robotların da yaşadığı bir toplu konuta yerleştiriliyorlardı. "İskoçya'daki Heriot Watt Üniversitesi'nden gelen son senaryoda ofis yardımı için bir sistem vardı." Projedeki son senaryoyu açıklayan Profesör McOwan sözlerine şöyle devam etti, "Senaryonun konusu zeka geçişiydi ve istediğiniz şeyler hakkındaki önceki etkileşimlere ve kurallara dair bilgilere sahip bir yapay zeka inceleniyordu."
Yer Değiştiren Zeka
McOwan'ın tarifine göre robotik bir gövdede yer alan bu yapay zeka bir mobil cihaza geçebilir ve tekerleri ya da "kavrayıcısı" olmadan nasıl işleyeceğini öğrenir. Gerekli olduğunda zeka, tekrar robot gövdesine geri döner. Örneğin Profesör McOwan, "Yapay zekaya sahip varlık buzdolabınıza bakıp sütün azaldığı bilgisini size iletebilir. Veya birkaç akşam makarnayla idare etmenin iyi olacağını önerebilir. Aynı yapay zeka farklı formlar alabilir; bir gün robottayken ertesi gün konum duyarlı bir mobil cihaza geçebilir ve siz oradan oraya koştururken işlerinizi yürütebilir. Gelecekte nesnelerin interneti sayesinde nesnelerin sizi yavaş yavaş tanıdığı bir sosyal etkileşimle karşılaşacaksınız. Düşünülerek tasarlanmış böyle bir sosyal teknoloji, eğitimden sağlık hizmetleri ve destekli yaşama kadar birçok alanda kullanılabilir," yorumunda bulunuyor.
Profesör McOwan bir konuda endişeli. İnsanların şimdiden "genetiğiyle oynanmış yiyecekler ve hidrolik kırılma ile ilgili sert fikirleri" olduğunu düşünüyor. "İkisi de tartışmalı konular, ancak insanlar yapay zekanın yarattığı etkinin farkında değiller. Bu yeni dünyayı da hesaba katacak yeni yasalar konulması gerekebilir. Yasalar sık sık teknolojinin gerisinde kalıyor. Bunun bir nedeni bilimin çok kısa sürede değişmesi. Ancak bir yandan da yasaları geçmiş hukuki prensipler üzerine kurmaya çalışıyoruz ve bu durum yasaların yeni dijital gerçekliklerle uyuşmasını zorlaştırıyor."